Czym się różni sowa od jaskółki, czyli dwa oblicza francuskiego H

Dzisiejszy wpis, mimo, że wskazywałby na to tytuł, na pewno nie będzie skierowany do pasjonatów przyrody… Jak zwykle zajmiemy się przede wszystkim językiem, a zapewniam Was, że jest się czym zajmować ! Otóż zapewne większość z Was zdaje sobie sprawę z tego, że literka “h” w języku francuskim jest niewymawiana. Jest to chyba najbardziej podstawowa reguła czytania, o której trzeba pamiętać i absolutnie się do niej stosować. Ale czy każde “h” w języku francuskim jest takie samo ? Czy nasza sowa (un hibou) oraz jaskółka (une hirondelle) zaczynają się tak naprawdę na tę samą literkę ? Odpowiedź brzmi: nie.

W języku francuskim wyróżniamy DWA  rodzaje literki H.

H w słowie  hirondelle jest przykładem h niemego (h muet), czyli tego, które występuje w większości francuskich słów (= pochodzenia greckiego i łacińskiego). Ten typ  H “wymaga” elizji (usunięcie samogłoski w sąsiedztwie innej samogłoski) oraz łączenia międzywyrazowego. 

Une hirondelle = L’hirondelle

 elizja – la -> l’

Wymowa: yn iʀɔ̃dɛl = liʀɔ̃dɛl

Cette hirondelle (ta jaskółka)

Wymowa: sɛtiʀɔ̃dɛl

Les hirondelles (jaskółki)

Wymowa: leziʀɔ̃dɛl – występuje łączenie międzywyrazowe

Przykłady:

(le) hélicoptère (helikopter)  = l’hélicoptère (elizja)

(la) histoire (historia) = l’histoire (elizja)

(la) haleine (oddech)  = l’haleine (elizja)

Natomiast H w naszym drugim słowie, hibou jest przykładem tak zwanego h przydechowego (H aspiré), które z kolei  elizji i łączenia międzywyrazowego “zabrania”.

Un hibou = Le hibou

 Brak elizji -> le nieskrócone przed “h”

Wymowa: œ̃ ibu = lə ibu

Ce hibou (ta sowa)

Wymowa: sə ibu

przed h zwykle poprawnym zaimkiem wskazującym byłaby forma “cet”, ale h przydechowe wymaga formy “ce”

Les hiboux (sowy)

Wymowa: le ibu – brak łączenia międzywyrazowego

Przykłady:

(le) hareng (śledź) = le hareng (brak elizji, nie “ucinamy” e)

(le) héros* (bohater) = le héros (brak elizji, nie “ucinamy” e)

(le) hérisson (jeż) = le hérisson (brak elizji, nie “ucinamy” e)

* ALE (la) héroïne (bohaterka) = l’héroïne (występuje elizja)

Jak rozpoznajemy w słowniku H przydechowe ?

Zazwyczaj jest ono oznaczone gwiazdką lub apostrofem.

Pause-café: Prefiksy francuskich słów pochodzące z greki

Na studiach językowych można czasem dowiedzieć się bardzo interesujących rzeczy, jeśli tylko trafi się na odpowiedniego wykładowcę, który wykonuje swój zawód z pasją. Właściwie ciekawostki językowe chyba nie wpisują się w plan zajęć, ale aby zainteresować chociaż trochę studenta dobrze jest dorzucić coś od siebie, na przykład oprócz wymowy podać etymologię wyrazu. Tak właśnie uczynił jeden z moich wykładowców, kiedy to wyjaśnił pochodzenie słowa “astronaute” (astro = étoile, nautes = navigateur; ten, który żegluje pośród gwiazd). Ładne, prawda ?

I taka właśnie ciekawostka z jego strony zainspirowała mnie do zagłębienia się w temat pochodzenia wyrazów. Oczywiście, w przypadku języka francuskiego, tej “bazy” słownictwa szukamy w łacinie lub w grece. Na dziś wybrałam grekę, a dokładniej prefiksy z niej pochodzące.

Préfixe =  fixé avant = cząstka, którą dodajemy przed wyrazem 

Na prefiksy należy zwracać uwagę, ponieważ mają one szczególne znaczenia. Czasem ich znajomość może pomóc nam w odgadnięciu znaczenia wyrazu, np. wiedząc, że prefiks -re oznacza ponowne wykonanie danej czynności oraz znając znaczenie podstawowego czasownika essayer jesteśmy w stanie domyślić się znaczenia wyrazu réessayer. W tym poście natomiast, nie chciałabym przedstawiać Wam prefiksów od strony gramatycznej, ale od strony bardziej leksykalnej. Oto kilka ciekawych przedrostków, pochodzących z greki, które doskonale znamy, ale nie zwracamy uwagi na ich znaczenia:

Télé – loin de – daleko od, na dystans

télécommande – objet qui sert à commander un appareil à distance = obiekt, który służy do wydawania “nakazów” z odległości = pilot zdalnego sterowania (pilot od telewizora)

télescope – instrument qui permet d’observer des objets éloignés = urządzenie, które służy do obserwowania odległych obiektów = teleskop

télécommunication – ensemble des moyens qui permettent de transmettre des informations à distance = ogół środków, które pozwalają transmitować informacje na odległość = telekomunikacja

Inne: téléphone (telefon)

Péri – autour – wokół

périphérie = (d’une ville) quartiers extérieurs de la ville – dzielnice poza miastem, wokół miasta = peryferie 

péripétie = qui tombe autour, qui tombe sur = nagły zwrot akcji dramatycznej = perypetia

Inne: périmètre (obwód)

Calli – beauté – piękno

calligraphie = belle écriture = piękne pismo = kaligrafia

Miso – qui hait – ten, który nienawidzi

misogyne = qui hait les femmes = ten, który nienawidzi kobiet = mizogin

misanthrope = qui hait des hommes = ten, który nienawidzi ludzi = mizantrop

Ortho – droit – poprawność

orthographe = écriture correcte (droite) = poprawne pismo = ortografia

Auto – soi-même – samemu

automobile = qui se meut d’elle-même = kóry porusza się samodzielnie

autodidacte = qui s’est instruit par lui-même, sans professeur = który kształci się samodzielnie, bez profesora = samouk

autobiographie = vie de quelqu’un écrit par lui-même = życie danej osoby, napisane przez nią samą = autobiografia

Caco – mauvais -zły

cacophonie = mauvaise sonorité = zła akustyczność, złe brzmienie = kakofonia

Quelle est la différence: s’ennuyer vs. avoir des ennuis

L’Ennui w języku francuskim oznacza “nudę” natomiast w liczbie mnogiej i towarzystwie czasownika avoir zupełnie zmienia swoje znaczenie. Popatrzmy na przykłady i zwróćmy uwagę na różnicę pomiędzy czasownikiem s’ennuyer a wyrażeniem avoir des ennuis.

S’ennuyer = nudzić się

J’essaie toujours d’écouter en cours, mais parfois c’est tellement barbant et inutile donc quand je m’ennuie je dessine dans mon cahier ou je discute avec mon voisin.

– zawsze staram się słuchać na lekcji/wykładzie, ale czasem jest to bardzo nudne i nieprzydatne więc kiedy się nudzę rysuję w moim zeszycie albo rozmawiam z moim sąsiadem z ławki.

*Ennui = nuda

Pour surmonter l’ennui il faut essayer de faire quelque chose de nouveau dans la vie.

– aby przezwyciężyć nudę należy spróbować w życiu czegoś nowego.

Avoir des ennuis = mieć problemy

Xavier a des ennuis de toutes sortes – il a perdu son travail (il a des ennuis d’argent), sa femme veut le quitter (il a des ennuis de famille) et en plus il est tombé gravement malade. (il a des ennuis de santé). 

– Xavier ma problemy każdego rodzaju – stracił pracę (ma problemy finansowe), jego żona chce go zostawić (ma problemy rodzinne) i na dodatek poważnie zachorował (ma problemy ze zdrowiem).

Pause-café: Konstrukcja “avoir beau” i jej pochodzenie

Elle a beau faire des efforts, elle a toujours des problèmes avec les maths.

Czy jesteście w stanie domyślić się co oznacza powyższe zdanie ? Intuicyjnie zapewne tak, dziwi natomiast słówko “beau” i bezokolicznik, który mu towarzyszy. Otóż mamy tutaj do czynienia z bardzo ciekawą francuską konstrukcją avoir beau + bezokolicznik, której poświęcę dzisiejszy wpis.

Jak to zwykle bywa takie konstrukcje mają swoją historię i nie inaczej jest w tym przypadku. Pochodzi ona od średniowiecznego powiedzenia A beau mentir qui vient de loin, które oznacza, że osoba, która pochodzi z daleka może kłamać z łatwością.  Zatem konstrukcja avoir beau + bezokolicznik do pewnego momentu oznaczała “mieć łatwość w robieniu czegoś”. Potem natomiast w języku francuskim otrzymała nieco inne, właściwie przeciwne znaczenie. Do dziś, zamiast z łatwością, kojarzy się raczej z trudnością w uzyskaniu czegoś, a dokładniej  oznacza “robić coś na marne, wysilać się na marne, nie uzyskać zamierzonego rezultatu”. Ta konstrukcja może być zastąpiona wyrażeniem bien que po którym jednak obowiązkowo występuje tryb subjonctif.

Bien qu‘elle fasse des efforts, elle a toujours des problèmes avec les maths.

Mimo, że wkłada wiele wysiłku, ma ciągle problemy z matematyką.

Jako że konstrukcja “avoir beau” kojarzy się nieco z czasem passé composé (czasownik posiłkowy avoir +PP) często w pisowni można zauważyć błędy jakie robią Francuzi, np. Il a beau sonné, personne n’entend zamiast il a beau sonner, personne n’entend (dzwoni na marne, nikt nie słyszy). W przypadku czasowników pierwszej grupy nie ma różnicy w wymowie pomiędzy bezokolicznikiem a particpem passé. Jednak w przypadku pozostałych czasowników, różnica w wymowie jest wyraźna np. Il a beau réfléchir (czytamy -r), il ne comprend pas a nie il a beau réfléchi, il ne comprend pas (przemyślał, ale dalej nie rozumie). 

Uzgadnanie Participe passé z utworem “Oú est ma tête?” grupy Pink Martini

… miejsce siódme na mojej walentynkowej playliście to Pink Martini i utwór Oú est ma tête? , czyli “gdzie jest moja głowa?”. Tekst jest jak zwykle niesamowicie uroczy, a teledysk nakręcony z poczuciem humoru. Piosenka mówi o kobiecie, która straciła głowę (i nie tylko) dla pewnego mężczyzny i bardzo chciałaby z nim być. Z teledysku dowiadujemy się, że kobieta żyje w związku z mężczyzną, który nie traktuje jej zbyt dobrze i pragnie być z facetem, który będzie o nią dbał. Jak się okazuje szczęśliwym wybrankiem jest pan z budki z sandwichami… To tyle o przesłaniu piosenki, teraz przejdziemy do właściwego tematu naszego dzisiejszego wpisu. Otóż, kiedy tylko usłyszałam utwór Oú est ma tête? od razu pomyślałam, że będę mogła go wykorzystać aby wytłumaczyć Wam uzgadnianie participe passé w czasie przeszłym passé composé. Aby jednak prawidłowo uzgadniać participe passé najpierw trzeba wiedzieć co to w ogóle jest 🙂

Participe passé to imiesłów czasu przeszłego. Jest częścią integralną czasów przeszłych złożonych. Od czasowników regularnych (grupa I) tworzymy go odcinając końcowe -r i dodając akcent aigu nad końcowym e (np. parler – parlé) . Dla czasowników grupy II sprawa wygląda identycznie, tylko w tym przypadku zatrzymujemy się na odcięciu końcowego -r bez dodawania akcentów (np. finir – fini). Dla grupy III (nieregularnej) niestety nie ma reguły i participów uczymy się po prostu na pamięć.

Jaka jest ogólna zasada uzgadniania Participe passé ? 

Participe passé uzgadniamy w rodzaju i liczbie z podmiotem kiedy czasownik w czasie przeszłym (passé composé) odmienia się z czasownikiem posiłkowym être.

Dla przypomnienia dodam, że z czasownikiem posiłkowym être (oczywiście w czasie passé composé mamy do wyboru 2 cz. posiłkowe – être lub avoir) odmienia się około 14 czasowników ruchu i zmiany stanu, czasowniki od nich pochodzące oraz wszystkie czasowniki zwrotne. 

Przykłady:

a.  Attention, tous tes documents sont tombés par terre. / Uważaj, wszystkie twoje dokumenty upadły na ziemię.

Un document (r.męski) – tes documents (r. męski, liczba mnoga) – do PP (tombé) dorzucamy -s 

b. Ta cousine n’est pas venue au rendez-vous ?  / Twoja kuzynka nie przyszła na spotkanie ?

Une cousine (r. żeński) – ta cousine (r. żeński, liczba pojedyncza) – do PP (venu) dorzucamy – e

c. Elles sont parties en vacances. / Pojechały na wakacje.

Elle (r. żeński) – Elles (r. żeński, liczba mnoga) – do PP (parti) dorzucamy -es

Pojawia się zatem pytanie – czy w takim razie PP uzgadnia się w czasie passé composé w rodzaju i liczbie tylko w przypadku czasownika être ?

Nie. Są przypadki, w których PP musi być uzgodniony do rodzaju i liczby także w sytuacji kiedy odmienia się z avoir.

Widzimy to w tekście naszej piosenki – czasowniki odmienione są w czasie passé composé, ale z czasownikiem posiłkowym avoir. Mimo tego uzgodniły się (jednak tym razem nie z podmiotem) w rodzaju i liczbie:

J’ai perdu ma tête/Je ne l’ai pas trouvée

Zgubiłam moją głowę / Nie znalazłam jej

J’ai perdu mes bras/Je ne les ai pas trouvés

Zgubiłam moje ramiona / Nie znalazłam ich

J’ai perdu mon nez/Je ne l’ai pas trouvé

Zgubiłam mój nos / Nie znalazłam go

J’ai perdu mes pieds/Je ne les ai pas trouvés

Zgubiłam moje stopy / Nie znalazłam ich.

Zasada: Participe passé odmieniany w czasie passé composé z czasownikiem posiłkowym avoir uzgadnia się w rodzaju i liczbie z poprzedzającym go dopełnieniem bliższym. (a dokładniej zaimkiem dopełnienia bliższego COD)

Co to jest dopełnienie bliższe ?  Jest to dopełnienie stojące na pierwszej pozycji przy czasowniku, od którego można utworzyć stronę bierną. Pytanie, które powinniśmy sobie zadać aby go znaleźć to: kogo? co/czego ?

a. J’ai perdu ma tête – zgubiłam głowę

Kogo, co zgubiłam ? -> głowę – dopełnienie bliższe

Je ne l’ai pas trouvée – nie znalazłam jej

l’ = la = zaimek dopełnienia bliższego (COD) – rodzaj żeński – dodajemy -e do PP

b. J’ai perdu mes bras – zgubiłam ramiona

Kogo, co zgubiłam ? -> ramiona – dopełnienie bliższe

Je ne les ai pas trouvés – nie znalazłam ich

les = zaimek dopełnienia bliższego (COD) – r. męski, liczba mnoga – dodajemy -s do PP

c. J’ai perdu mon nez – zgubiłam nos

Kogo, co zgubiłam ? -> nos – dopełnienie bliższe

Je ne l’ai pas trouvé – nie znalazłam go

l’ = le = zaimek dopełnienia bliższego (COD) – r. męski, liczba pojedyncza – nie dodajemy nic do PP

Inne przykłady:

a. J’ai invité Sophie – Je l‘ai invitée

Zaprosiłam Sophie – zaprosiłam kogo ? co? – Sophie = dopełnienie bliższe

Zaprosiłam ją – l’= la = zaimek dopełnienia bliższego -> uzgadniamy PP do rodzaju żeńskiego dodając -e

b. Nous avons déja vu ces expositions – Nous les avons déja vues.

Już widzieliśmy te wystawy – widzieliśmy kogo? co? – wystawy = dopełnienie bliższe

Widzieliśmy je – les = zaimek dopełnienia bliższego, rodzaj żeński, liczba mnoga -> uzgadniamy PP do rodzaju żeńskiego i liczby mnogiej dodając -es

c. Tu as appris ces chansons dans ton enfance ! – Tu  les ai apprises dans ton enfance !

Nauczyłeś się tych piosenek w dzieciństwie ! – nauczyłeś się kogo? czego? –  piosenek = dopełnienie bliższe

Nauczyłeś się ich w dzieciństwie ! – les = zaimek dopełnienia bliższego (COD), rodzaj żeński, liczba mnoga -> uzgadniamy PP do rodzaju żeńskiego i liczby mnogiej dodając -es.

 

Dla porównania podam przykłady zdań, w których zamiast dopełnienia bliższego występuje dopełnienie dalsze:

a. J’ai écrit à Sophie – Je lui ai écrit

Napisałam do Sophie.

Napisałam do kogo ? do czego ? -> do Sophie -> dopełnienie dalsze -> brak uzgodnienia

b. J’ai appris à mes grands – parents que j’avais passé mon bac, ils étaient très fiers.

Mes grands-parents étaient très fiers quand je leur ai appris que j’avais passé mon bac.

Poinformowałam moich dziadków, że zdałam maturę, byli bardzo dumni.

Poinformowałam kogo?* -> moich dziadków -> dopełnienie dalsze -> brak uzgodnienia

*Uwaga ! Czasowniki w języku francuskim zachowują się inaczej niż w języku polskim. Mimo, że zadam pytanie: “kogo?” to nie będzie to dopełnienie bliższe, tak jakby wskazywała na to zasada, którą podałam powyżej (tj. dopełnienie bliższe odpowiada na pytanie: kogo? co/czego?). O dopełnieniu bliższym czy dalszym czasownika świadczy to z jakim przyimkiem się łączy, tłumaczenie może być często zgubne. Przykładem jest choćby czasownik apprendre à użyty w przykładzie.

Podsumowanie:

W czasie przeszłym passé composé należy uzgodnić PP w następujących sytuacjach:

a. Kiedy czasownik odmienia się z posiłkowym être. Wtedy uzgadniamy PP w rodzaju i liczbie z podmiotem.

b. Kiedy czasownik odmienia się z posiłkowym avoir i jest poprzedzony  zaimkiem dopełnienia bliższego.

*c. Pamiętaj ! Dopełnienie bliższe łączy się z czasownikiem bez użycia przyimka a dopełnienie dalsze łączy się z czasownikiem za pomocą przyimka

W dzisiejszym poście zajęłam się uzgadnianiem participe passé w czasie passé composé, warto natomiast powiedzieć, że temat participe’u jest znaczniej bardziej rozbudowany i na pewno nie raz jeszcze będę wspominała o nim na moim blogu.

Walentynkowe propozycje muzyczne

Mój tegoroczny wpis walentynkowy podzieliłam na dwie części. Dziś, ze względu na cykl Petits plaisirs, zaproponuję Wam 7 utworów o… miłości ! Wszystkie tak samo urocze i klimatyczne! Nawet jeśli nie lubicie Walentynek, warto posłuchać – może któryś z nich wpadnie Wam w ucho ? Czas zaktualizować swoją playlistę !

/Aby zobaczyć teledysk i posłuchać piosenki kliknij na tytuł/

Zaczynamy od Vanessy Paradis i utworu Mi Amor. Osobiście nie jestem fanką tej wokalistki, ale usłyszałam tę piosenkę w najnowszej reklamie Chloé i zdecydowanie przypadła mi ona do gustu. Tekst nie jest zbyt skomplikowany, a słownictwo raczej niewymagające. Przekaz jest prosty – zakochana kobieta oczekuje od swojego mężczyzny wyraźnej deklaracji miłosnej.

Dis moi que tu m’aimes
Que la vie est belle
Que ce monde est fou
Et quoi qu’il advienne
Je resterai tienne
A toi jusqu’au bout
Ho, à la vie à la mort

Powiedz, że mnie kochasz, że życie jest piękne, że ten świat jest szalony.  I obojętne co się stanie będę twoja na zawsze, na życie i śmierć. 

Numer dwa to Vianney i jego utwór  Aux débutants de l’amour, w którym wokalista twierdzi, że miłość jest dość ulotna… 

Aux débutants de l’amour ma foi,
il faut dire la vérité,
il n’y aura jamais plus je crois,
que des bonheurs de papier
qui s’envolent, qui s’envolent
et ne redescendent jamais,

Początkującym w miłości, mówiąc szczerze, trzeba mówić prawdę, nie będzie już nic niż tylko papierowe szczęścia, które odfruwają i nigdy nie powracają. 

Na miejscu trzecim grupa Brigitte z utworem Monsieur je t’aime. Muszę przyznać, że nie jest to moja ulubiona piosenka, natomiast wybrałam ją ze względu na ciekawy tekst.

Vous n’etes pas le plus beau, le plus tendre des zorros
Mais il se cache dans vos baisers
Un je ne sais quoi qui me rends cinglé

Nie jest pan najpiękniejszy, najbardziej czuły ze wszystkich zorro, ale w pana pocałunkach kryje się to coś, co doprowadza mnie do szaleństwa. 

Czwarta propozycja to cudowna Marie Laforêt i moja ukochana piosenka L’amour qu’il fera demain.

On s’aimera jusqu’à la fin des temps
On s’aimera jusqu’au prochain printemps
On s’aimera aussi longtemps
Que l’on pourra s’aimer

Będziemy się kochać do końca, będziemy się kochać do przyszłej wiosny, będziemy się kochać tak długo jak będziemy mogli się kochać.

Na miejscu przedostatnim Edith Piaf oraz Théo Sarapo w utworze À quoi ça sert l’amour, czyli klasa sama w sobie. Ta urocza para tłumaczy nam “do czego służy miłość”. Pani Piaf chyba nie trzeba przedstawiać. Warto natomiast powiedzieć, że Théo Sarapo, z którym wykonuje ona ten utwór, był jej mężem, a różnica wieku, która ich dzieliła to aż 21 lat.

L’amour ne s’explique pas!
C’est une chose comme ca!
Qui vient on ne sait d’où
Et vous prend tout à coup.

Miłość się nie tłumaczy!
Tu rzecz taka o!
Która nie wiadomo skąd pochodzi 
I dopada was nagle.

I na koniec, z dedykacją dla wszystkich Pań, które szukają mężczyzny i nie mają zbyt wygórowanych wymagań, Eartha Kitt i utwór Je cherche un homme. Pojawił się on w amerykańskiej komedii romantycznej Lepiej późno niż później (francuski tytuł: Tout peut arriver).

Je cherche un homme, un homme, un homme
Un Pierre, un Paul, un Jacques ou Tom
Peu m’importe comment il se nomme
S’il est un homme, un homme, un homme

Szukam mężczyzny, mężczyzny, mężczyzny Pierre’a, Paul’a, Jacques’a czy Tom’a* obojętne jak się nazywa jeśli jest mężczyzną mężczyzną mężczyzną

*Imiona te można teoretycznie przetłumaczyć na język polski: Pierre – Piotr, Paul – Paweł, Jacques – Jakub, Tom – Tomek. 

A już jutro zapraszam Was na drugą część Walentynkowego wpisu, w którym przedstawię siódmą piosenkę i za jej pomocą wytłumaczę jedno z trudniejszych zagadnień w języku francuskim.

Już dzisiaj natomiast ze swojej strony życzę Wam wspaniałego walentynkowego dnia, pełnego miłości, ale przede wszystkim uśmiechu ! ❤

À bientôt !! ❤

 

Quelle est la différence: Inny czas, inne znaczenie

Na moim blogu nigdy nie poświęcałam zbyt dużo czasu na wyjaśnianie użycia poszczególnych czasów w języku francuskim, ponieważ ten temat zwyczajnie wydaje mi się nieco “oklepany”. Zawsze staram się, aby posty były kreatywne i interesujące a temat czasów nie pozwala mi do końca na stworzenie takiego wpisu jaki bym chciała. Schemat, podstaw do wzoru, kilka przykładów – na tym właśnie polega nauka czasów. Wybaczcie moją szczerość, ale zwyczajnie nie mam pomysłu na to, jak wyjaśnić Wam czasy gramatyczne w interesujący sposób, biorąc pod uwagę, że ich wyjaśnienia znajdziemy na każdej przeciętnej stronie i w każdej przeciętnej książce do języka francuskiego.

Inną rzeczą jest niewątpliwie porównywanie czasów. Tutaj już mogą pojawić się pewne problemy, biorąc pod uwagę, że różnica pomiędzy poszczególnym czasami gramatycznymi w języku francuskim jest często bardzo subtelna, a nawet niezauważalna dla nas uczących się języka. My w języku polskim, mamy właściwie tylko jeden czas teraźniejszy, tylko jeden czas przeszły i tylko jeden czas przyszły. Język francuski rządzi się oczywiście swoimi prawami i używa innych reguł. Pojawiają się nam tutaj różne czasy odnoszące się do przeszłości, przyszłości czy teraźniejszości. Zwracają uwagę na ciągłość, aspekt, uprzedniość. Najważniejsze w tym wszystkim jest jednak osłuchanie. Tak naprawdę tylko wtedy będziemy w stanie użyć  czasu adekwatnego do sytuacji. Można mówić oczywiście, że da się to wyćwiczyć, ale niestety osobiście w to nie wierzę. Można zrobić milion przykładów z naszej ulubionej książki do gramatyki, ale nigdy nie przerobimy wszystkich zdań, które możemy wypowiedzieć i nie przewidzimy sytuacji. Język to trochę matematyka i potrzebna jest tutaj intuicja. Zasady to zasady, wyjątki to wyjątki a zdolności językowe to zdolności. Język trzeba czuć. Ja czuję dlatego nie mam trudności z używaniem odpowiedniego czasu, natomiast zdaję sobie sprawę, że wiele osób ma z tym poważny problem. Jaka jest moja rada ? Nie należy się tym do końca przejmować. Zawsze powtarzam, że najważniejsze jest aby nie robić “podstawowych błędów” tzn. wiedzieć, kiedy na pewno nie możemy użyć imparfait a kiedy zdecydowanie wykluczony będzie czas passé composé. Na przykład w zdaniu “kiedy byłem mały” naturalnie pasuje nam czas  imparfait: quand j’étais petit, natomiast w zdaniu “wstałem o 8 rano” naturalnym będzie użycie czasu passé composé: je me suis levé à 8 heures. Nie zawsze natomiast te same czasowniki, występujące w różnych czasach, będą miały to samo znaczenie. Na dziś przygotowałam kilka wybranych, które zmieniają (często subtelnie) swoje znaczenie w zależności o użytego czasu (imprafait lub passé composé).

Penser  – myśleć

Imparfait: Je pensais qu’il viendrait.

Myślałem, że przyjedzie. (myślałem, przypuszczałem)

Passé composé: Tu as pensé à éteindre la lampe ? 

Pomyślałeś o wyłączeniu lampy ? (pomyślałeś? = nie zapomniałeś?)

Savoir – wiedzieć

Imparfait: Je savais qu’il était à Paris. 

Wiedziałem, że on był w Paryżu. (byłem poinformowany)

Passé composé: J’ai su la date de cette bataille! 

Znałam datę tej bitwy ! (wiedziałem, ale zapomniałem)

Connaitre – znać

Imparfait: Quand j’étais petit, je connaissais tout le monde dans mon village.

Kiedy byłem mały, znałem wszystkich w mojej wiosce. (znałem wszystkich)

Passé composé: J’ai connu mon mari à  une fête.

Poznałam mojego męża na imprezie. (zapoznałam)

Devoir – musieć

Imparfait: Je devais partir, mais finalement je suis resté ici. 

Miałem wyjść, ale w końcu zostałem tutaj. (to była moja intencja, zamiar)

Passé composé: Comme j’étais malade, j’ai dû rester à la maison.

Jako że byłem chory, musiałem zostać w domu. (miałem obowiązek, musiałem)

Pause-café: Francuskie słowa błędnie uznawane za zapożyczenia

Czy wiecie, że dziś obchodzimy święto gumy do żucia ? 😀 Pewnie nie wspominałabym o tym wydarzeniu, gdyby nie fakt, iż zainspirowało mnie ono do stworzenia dzisiejszego wpisu. Otóż słówko guma do żucia w języku francuskim to chewing gum i jest zapożyczeniem z języka angielskiego.* Takich zapożyczeń jest bardzo wiele, widoczne są właściwie w każdym aspekcie życia. Są interesujące ze względu na swoją specyficzną wymowę oraz pisownię i zdecydowanie czynią język francuski jeszcze bogatszym. Dzisiaj natomiast chciałabym skupić się na słówkach, które uważane są za anglicyzmy podczas gdy tak naprawdę są wyrazami typowo francuskimi. Oto niektóre z nich:

1. Le barbecue (pol. grill) – podobno słowo to pochodzi od kozy przyrządzanej na ruszcie, którą to spożywali piraci-odkrywcy podczas swoich wypraw. Jedzono kozę de la barbe à la queue (lub barbe au cul), co oznacza “w całości”. Stąd nazwa “barbecue”.
2. Le tennis (pol. tenis) – pochodzi od słówka tenez, które używane było we francuskiej grze o nazwie Jeu de paume. Polegała ona na przerzuceniu piłki przez siatkę za pomocą rakietki. “Tenez” oznaczało moment rzucenia piłki i rozpoczęcia gry.
3. Bleu-jean (pol. dżinsy) – słowo pochodzi od niebieskich spodni, które nosili marynarze w porcie o nazwie Gênes, stąd wyrażenie le bleu de Gênes stało się potem słówkiem “le bleu-jean”.
4. Magazine (pol. gazeta) –  pierwotna pisownia “magazine” to  magasin (teraz “magasin” oznacza sklep); magasin to wytwór języka francuskiego, który powędrował do Stanów Zjednoczonych i wrócił do Francji w zamerykanizowanej wersji “magazine”.
5. Le ticket (pol. bilet) – pochodzi od słowa étiquette; po jakimś czasie słówko przybrało formę “ticket” i zaczęło być używane w znaczeniu “billet”.

*Nie oznacza to oczywiście, że nie znaleźlibyśmy dla niej typowo francuskiego odpowiednika – można powiedzieć oczywiście une gomme à mâcher.